Een culturele kijk op haar

Haren. Veel van ons hebben ze, overal op ons lichaam en vooral op onze bolletjes. Veel mensen wassen hun haren met zeep en knippen ze in model, maar je kunt je haren ook wild laten!

Wellicht ben je je er niet van bewust en het er ook niet mee eens, maar er is een goede reden voor lichaamsbeharing: haar bevat kracht.

Behalve dat het je huid beschermt tegen de zon en het je warm houdt, haalt je haar vitamin D uit het zonlicht en zorgt er voor dat dit in de zogenaamde ojas, vloeistof waarmee je hersenen omringd zijn, terecht komt. Haar helpt je om je electromagnetische veld (aura) te vergroten, waardoor je sensitiever bent en zelfverzekerder, gracieuzer en meer uitstraling hebt.

In verschillende culturen wordt er verschillend tegen haren aangekeken en met haren omgegaan. In onze maatschappij is wassen met zeep en je haren in model (laten) knippen vrij gebruikelijk. Dit komt voort uit ons begrip van beschaafdheid; al het natuurlijke moet in bedwang en onder controle gehouden worden. Zo ook je wilde haren. We moeten uitstijgen boven de wilde natuur om daarmee onze beschaafdheid te tonen. We kennen ook de uitspraak wel je wilde haren verliezen, oftewel je ‘eindelijk’ volwassen en beschaafd gaan gedragen in plaats van jong, vrij en onbezonnen.

In onze maatschappij weten we nog wel dat onze haren een vorm van bescherming bieden, maar we kijken doorgaans niet verder dan de weersinvloeden. Maar de natuur zou de natuur niet zijn als niet elk ding holistisch zou werken en een veelvoud aan functies in zich draagt. Haar beschermt en haar verbindt, op fysiek en energetisch niveau. In veel culturen wordt haar gezien als één van de zetels van levenskracht.

Dik, glanzend, lang haar staat door de eeuwen en culturen heen voor een goede gezondheid. Haren die grijs worden zijn een teken van afnemende levenskracht. En ook in onze cultuur kun je aan haren over het algemeen zien hoe het met iemand gesteld is. Het is ook niet voor niets dat veel mensen proberen om haren er nog ‘mooier’ uit te laten zien.

En haren zijn meer dan strengen keratine. Haren zijn het verlengde van je zenuwstelsel en verbinden binnen met buiten. Met je haren kun je ‘voelen’. Je omgeving aftasten en van alles om je heen oppikken. Energie, sfeer, emoties en gevoelens van anderen, etc. Je haren zijn als het ware antennes.

In veel culturen wordt haar gezien als één van de zetels van levenskracht. Want de meerderheid van onze lichaamsenergie verlaat het lichaam via het hoofd.

Door lang haar op de kruin van ons hoofd te binden in een Rishi Knot (Rishi’s zijn heilige en yogi’s uit het oude India) wordt de neerwaartse energie stroom langs de ruggengraat gestimuleerd. Automatisch wakkert dit de opwaartse Kundalini energie aan. De neerwaartse en opwaartse energie stromen behouden de energie balans in het lichaam. Ons haar helpt zo om de Kundalini energy (creatieve levensenergie) te verhogen met als gevolg meer vitaliteit en een sterkere intuïtie. De lengte van het haar speelt dus ook een essentiële rol. Hoe langer het haar, hoe sterker de Rishi knot. Dit is belangrijk omdat onze haren functioneren als antennes die energie of Prana (levensenergie) begeleiden naar de frontale kwab, oftewel het deel van de hersenen dat we gebruiken voor meditatie en visualisaties. De antennes handelen hierbij als geleider van grotere hoeveelheden subtiele en kosmische energie.

Als we ons haar niet knippen groeit het tot een specifieke lengte en dan stopt het op een gegeven moment vanzelf. De lengte van het haar is daarbij voor een ieder uniek. Het haar heeft continu energie nodig om te groeien en indien we ons haar afknippen kost het ons lichaam dus extra energie. Yogi Bhajan legt uit dat wanneer het haar op ons hoofd de kans krijgt om tot volledige lengte te groeien er fosfor, calcium en vitamin D geproduceerd wordt. Deze worden weer afgegeven aan ons lymfeklierstelsel, waardoor het uiteindelijk in het ruggenmergvloeistof beland en zo in de hersenen. Deze ionische veranderingen resulteren in een efficiënter geheugen, meer energie, uithoudingsvermogen en geduld. Hij zegt trouwens ook dat na een laatste knipbeurt, het ongeveer drie jaar duurt, voordat zich weer nieuwe antennes vormen aan de uiteindes van ons haar.

Het klinkt misschien wat vreemd en waarschijnlijk heb je er nooit op die manier over nagedacht, maar een pony qua haardracht is af te raden. De botten in je voorhoofd zijn poreus en laten zonlicht door waardoor je pijnappelklier gestimuleerd wordt. In China heerste er eens een man (Genghis Khan) die alle vrouwen verplichtte een pony als haardracht te hebben. Dit zorgde ervoor dat ze zich bedeesd hielden en passief gedroegen.

Veel natuur- en spirituele volkeren dragen hun haren heel lang, soms worden ze zelfs nooit geknipt. Ons westerlingen is geleerd dat het goed is om regelmatig ons haar af te laten knippen, maar een niet zo bekend experiment laat zien dat haren niet alleen cosmetisch van belang zijn.

Gedurende de Vietnam oorloog rekruteerden de Amerikanen ook native Americans (de indianen) voor het leger. Ze deden dat omdat ze graag gebruik wilden maken van wat ze noemden ‘het zesde zintuig’ van deze mensen. Ze zochten hen uit op hun intuïtieve en aanvoelende vermogens en waren vooral op zoek naar mannen met uitstekende, bijna bovennatuurlijke, spoorzoekersvaardigheden.

Maar in het leger waren de indianen heel snel hun bijzondere vermogens verloren. Toen hen gevraagd werd waarom ze niet presteerden zoals ze eerder deden, antwoordde de oudere rekruten consequent dat wanneer zij hun vereiste militaire kapsels kregen, ze de vijand niet meer konden ‘aanvoelen’ en dat ze niet langer de ‘subtiele’ tekens konden lezen of toegang hadden tot de subtiele buitenzintuiglijke informatie.

Men rekruteerde meer Indiaanse spoorzoekers, liet ze hun haar lang houden en testte ze op vele vlakken. Vervolgens koppelde ze twee mannen samen die dezelfde scores hadden op alle testen. De ene man van het koppel mocht zijn haar lang houden, de andere kreeg een militair kapsel. Daarna werden de twee mannen opnieuw getest. Keer op keer scoorde de man met het lange haar beduidend hogere resultaten en keer op keer faalde de man met het militaire kapsel op de testen waar hij voorheen hoge scores op had gehaald.

De regels werden aangepast zodat de native Americans die in het leger wilden dienen, niet meer verplicht werden hun haar af te laten knippen.

Voor indianen zou lang haar dus – net als de snorharen van een kat – hebben gediend als een soort antenne.

Het lichaam van zoogdieren is in de loop van miljoenen jaren geevolueerd. De overlevingsvaardigheden van mensen en dieren lijken soms bijna bovennatuurlijk. De wetenschap vindt voortdurend meer ontdekkingen over de verbazingwekkende overlevingsmogelijkheden van mens en dier. Elk deel van het lichaam heeft zeer gevoelige werken uit te voeren voor het voortbestaan en het welzijn van het lichaam als geheel. Het lichaam heeft een reden voor elk deel van zichzelf. Haar is een uitbreiding van het zenuwstelsel, het kan juist worden gezien als uitwendige zenuwen, een soort van hoog-ontwikkelde 'voelsprieten' of 'antennes' die grote hoeveelheden aan belangrijke informatie overbrengen naar de hersenstam, het limbisch systeem en de neocortex. Haar bij mensen, inclusief gezichtshaar bij mannen, zorgt niet alleen voor een informatiesnelweg die tot aan de hersenen reikt, haar geeft ook energie, de elektromagnetische energie die door de hersenen uitgestraald wordt naar de uiterlijke omgeving.

Op dezelfde manier geven snorharen van een jagende kat informatie als het dier de prooi nadert. Het lange haar zou als een soort zesde zintuig dienen.

Volgens sceptici is er nooit bewijs gevonden dat haar meer is dan een verzameling dode cellen. Haren komen echter uit de huid en het haarzakje is een orgaan dat haar produceert. Haar is verbonden met receptoren in de huid die ons vertellen of het koud of warm is.

Als ons haar recht overeind gaat staan bij gevaar, is dat dan een reflex of een onbewuste waarneming die het haar beïnvloedt? Of geeft het haar ons een waarschuwing?

Haar is een pranische antenne. Het is energie, puur eiwit.

Last van gespleten of snel afbrekend haar? Eiwitten kunnen helpen, ze vormen de bouwstenen voor je haar. Voeg ze voldoende toe aan je voeding om je haar te voeden.

Sikhs zien lichaamshaar als een speciaal geschenk van de Bron. Haar is een extensie van het zenuwstelsel, het zijn hoog ontwikkelde voelsprieten of antenne’s die enorme hoeveelheden belangrijke informatie naar de hersenstam, het limbisch systeem en de neocortex sturen.

Het Nederlandse gezag in Indië ontdekte dat gevangen Molukkers met nog lange haren folteringen doorstonden, maar zodra het afgeknipt was werden ze onderdanig en bekenden ze meteen.

De prehistorie is niet zo interessant. De mens is toen zijn lichaamsbeharing verloren, omdat dit praktischer was voor het leven toen en er bleef alleen hoofdhaar over. Het enige dat bekend is uit die tijd over verzorging van het haar, is dat het haar toen al afgesneden werd met stenen gereedschap of kwartskristallen met scherpe randjes. Bij opgravingen zijn ook rijen dierentanden gevonden, die gebruikt werden als kam, om het haar te kammen. Haar werd in die tijd als offer aan de goden geschonken en men geloofde dat de ziel van mensen in hun haar zat.

In de geschiedenis is grotendeels een duidelijk onderscheid tussen herenkappers en dameskappers gemaakt. "Babier" is een bekend woord waarmee in vroeger tijden een herenkapper werd aangeduid. Het woord barbier is afgeleid van het Latijnse woord barba, dat baard betekent. Barbieren hielden zich bezig met het scheren, knippen en verzorgen van baarden en snorren.

In de oude steentijd (ook wel het Paleolithicum genaamd), waren de kappers degenen met de hoogste autoriteit onder alle sociale klassen. Men geloofde dat in het haar van de mensen de ziel woonde en dat het haar de gedachten een fysieke vorm tot uitdrukking bracht. Haren knippen was een manier om het opgebouwde kwaad te verwijderen en om energie te hernieuwen. De taak werd dus toevertrouwd aan de wijze priesters.

Het haar van Berenice, uit het oude Egypte Berenice II was een Egyptische koningin, maar ze kwam eigenlijk uit Macedonië. De cultuur van Macedonië was Grieks-Hellenistisch. Berenice offerde haar haren in 243 v. Chr. aan de godin Afrodite, in ruil voor een veilige terugkeer van haar man uit de oorlog tegen Syrië. Hij kwam inderdaad veilig terug, maar het haar van Berenice dat bij de tempel lag, werd gestolen door een Egyptische priester, die het niet eens was met het Griekse offer. Daarop vroeg Berenice aan de hofastronoom Konon, wat er gebeurd was met het verdwenen haar. Die verklaarde dat Afrodite het offer had geaccepteerd en dat haar haren nu in de lucht tussen de sterren waren geplaatst. Het haar vormt een cluster sterren, dat nu aan de hemel te zien is als sterrenbeeld, genaamd Coma Berenices.

Sif en het gestolen haar, uit de Noorse mythologie Sif was de vrouw van Thor, de god van de Donder. Ze had prachtig lang haar, dat voorbij haar voeten kwam(!) en de kleur was die van de tarwevelden in het zonlicht. Toen ze op een dag in slaap gevallen was, sneed de snode god Loki, god van de dieven, haar lange haar af en rende hij er mee weg. Sif begon te huilen en haar man Thor was woedend. Hij wilde de dader zwaar straffen. Omdat Loki bang was voor de wraak van Thor, reisde hij naar Smifhelm, waar de Dwergen woonden en vroeg hij hen om hulp. Zij weefden draden gouden haar, gemaakt van kostbaar goud, langer nog dan Sif's haar was. Loki keerde terug naar Asgard (waar de goden wonen) met het nieuwe haar en de woede van Thor bekoelde.

Samson en Delilah, uit de Bijbel Manoah en zijn vrouw waren Israëlieten en dit volk werd onderdrukt door de Filistijnen. Manoah's vrouw was zwanger van Samson, toen een Engel voor hen verscheen. Die beloofde dat hun ongeboren zoon hen van het probleem van de Filistijnen af zou helpen. Dat zou gebeuren wanneer Samson de Nazireëer-eed af zou leggen, wat betekende dat hij zijn haar niet mocht knippen of scheren. Samson werd geboren en knipte zijn haar inderdaad niet af. Hij kreeg buitengewone krachten om heldendaden mee te verrichten. Hij versloeg onder andere een leeuw en doodde duizend Filistijnen met de kaak van een os als wapen. Alles ging goed, tot hij verliefd werd op een vrouw genaamd Delilah. Zij was echter door de Filistijnen omgekocht om achter het geheim van Samsons krachten te komen. Uiteindelijk biecht Samson haar op (onwetende van haar verbond met de Filistijnen) dat zijn kracht in zijn lange haar zit. Terwijl Samson slaapt, knipt Delilah zijn haar af en geeft dit aan de Filistijnen. Zij nemen Samson gevangen en maken hem blind door zijn ogen uit te steken. Desondanks groeit Samsons lange haar weer aan en krijgt hij zijn kracht terug. Wanneer de Filistijnen zich in hun tempel hebben verzameld, duwt hij de pilaren van het gebouw om en komen alle Filistijnen om het leven.

Rapunzel, sprookje van de Broeders Grimm Dit sprookje kennen de meesten wel. Het sprookje werd in 1812 in Duitsland uitgebracht door de Broeders Grimm, maar het is eigenlijk gebaseerd op een verhaal van Charlotte-Rose de Caumont de La Force, uit 1689 en dat verhaal is weer gebaseerd op een oude Iraanse legende uit de 11e eeuw voor Christus! Een jong stel dat een kind wil krijgen, woont in een huis naast de tuin van een tovenares, genaamd Gothel. Zij heeft rapunzelplanten in haar tuin staan (campanula rapunculus). Wanneer de vrouw van het stel zwanger wordt, begint ze te hunkeren naar rapunzelklokjes. De man gaat de tuin van de tovenares in om wat van de planten te plukken, maar hij wordt betrapt door de heks. Ze dreigt hem te straffen. Hij is bang en smeekt om genade, waarop Gothel hem alleen wil vergeven als hij zijn eerste kind bij de geboorte aan haar afstaat. Zodra het meisje wordt geboren, geeft de man haar aan Gothel en zij noemt haar Rapunzel. Ze sluit haar op in een hoge toren, zonder trappen of deuren. Er zit slechts één kamer in de toren en één raam. Als Rapunzel twaalf is, hoort ze de heks een liedje zingen: Rapunzel, Rapunzel, laat je haar naar beneden, zodat ik kan klimmen op je gouden treden. Rapunzel laat het haar vallen, dat tot de grond reikt, zodat Gothel naar boven kan klimmen.

Op een dag loopt er een prins langs de tuin en vindt hij Rapunzels haar. Hij klimt eraan naar boven en vraagt of Rapunzel met hem wil trouwen. De heks ontdekt echter het bezoek en snijdt het haar van het meisje af. Ze gooit de prins van het balkon en omdat hij in een doornenstruik landt, wordt hij blind. Maandenlang loopt de prins rond te dwalen, op zoek naar Rapunzel, tot hij haar op een dag hoort zingen in de buurt van een meer. Zijn zicht wordt hersteld door haar tranen en ze krijgt haar prachtige lange haar weer terug. De prins neemt Rapunzel mee naar zijn koninkrijk en trouwt met haar en ze leven nog lang en gelukkig.

Navajo-indianen die duizenden jaren geleden Canada overstaken, nadat ze via de Beringstraat naar Amerika kwamen. Ze zijn nu gevestigd in Utah, Colorado, New Mexico en Arizona. Ze hebben nog steeds rites, tradities en een heel oud geloof, waarbij het haar erg belangrijk is. Ze geloven dat de gedachten die in het hoofd ontstaan, mee naar buiten komen met het haar en dat de gedachten voor altijd in het haar aanwezig blijven. De nieuwere gedachten zitten dan dichter bij de hoofdhuid en de oudere gedachtes in de puntjes van de langste haartjes. Hoe langer de haren zijn, hoe meer gedachtes diegene heeft en hoe wijzer die persoon dus is. Ze knippen het haar dan ook zelden af.

Voor veel indianenstammen is lang haar het symbool voor de fysieke manifestatie van gedachten. In veel culturen wordt het afscheren of knippen van haar gezien als een straf of vernedering. Ook worden aan haar magische eigenschappen toegeschreven. De Canadese Cree zien haar als verlengstuk van de ziel.

Boeddhisten houden hun haar kort of scheren hun hoofd helemaal kaal, als teken dat ze deel uitmaken van de spirituele gemeenschap. In veel culturen laten zowel mannen als vrouwen hun haar daarentegen lang groeien of is het zoals in het geval van Simson verboden om haar te laten knippen of moet het uit religieuze overwegingen worden bedekt.

Dreadlocks hebben een speciale betekenis voor Rasta's. Op de eerste plaats is er het Bijbelse gebod om iemands haar niet te knippen (Lev 21:5). Daarnaast is er het uiterlijk van de manen van de leeuw, wat een belangrijk symbool is voor Rasta's, omdat het Afrika, Ethiopië en de leeuw van Judea representeert. De natuurlijkheid en eenvoud van het kapsel verwijzen naar Afrika, waar de roots van de Rasta's liggen.

Bij de vroegere heksenvervolgingen dacht men dat vrouwen met lange haren magische krachten hadden. Het haar moest worden afgeschoren om de heks onschadelijk te maken. Ook tovenaars hebben vaak magische krachten door hun lange haren.

Haar, één van de zetels is van de levenskracht. Daarom is het zo gevaarlijk om haar (en nagels) af te knippen en zeker om het achter te laten waar een tovenaar het te pakken zou kunnen krijgen. In sommige culturen moet je haren die afgeknipt zijn, of die in je kam achterblijven, zorgvuldig wegdoen, bijvoorbeeld door ze te begraven. In andere culturen moet je ze juist bewaren op één plek, zodat je compleet bent op de ‘dag des oordeels’. Het taboe op knippen is des te groter bij ‘heilige’ mensen, die meer te verliezen hebben en dus kwetsbaarder zijn voor magie. De makkelijkste manier om het gevaar te vermijden, is het haar in het geheel niet te knippen.

De magie die je kunt bedrijven met haar, nagels, enzovoorts is sympathetische magie. Die gaat ervan uit dat er een link blijft bestaan tussen het levende lichaam en de ervan afgescheiden onderdelen. Het haar staat voor de persoon op wie het groeide en als je het haar iets aandoet, treft dat die persoon. Wie het haar van een ander bezit, heeft macht over diens ziel. Voor geliefden was het een teken van vertrouwen elkaar een haarlok te schenken. (En in geval van verraad kon die lok gebruikt worden voor wraak!) De magie van het binden en losmaken van het haar heeft ook te maken met de scheppende en vernietigende kracht van de natuur of het weer. Het knippen van haar zou onweer veroorzaken en Schotse meisjes met een varende broer mochten hun haar niet knippen zolang hij op zee was.

In sommige culturen worden de eerste haren van een baby afgeschoren of geknipt om de verbinding met het hemelse te doorbreken. Zoals het doorknippen van een energetische navelstreng. Het kindje wordt losgemaakt, oftewel gereinigd (ontdaan van), van z’n connectie met het hemelse van voor z’n geboorte zodat het letterlijk kan aarden. Er zijn ook culturen waar ze dit doen als het kindje een aantal maanden oud is, als teken dat het kind dan niet meer zomaar zal sterven/terugkeren naar het hemelse en dus volwaardig deel kan worden van het aardse bestaan. Bij weer andere culturen kennen ze dit gebruik rond de eerste verjaardag.

Er zijn ook culturen waarbij de haren voor het eerst geknipt of geschoren worden zodra het kind ‘ik’ kan zeggen en zichzelf daarmee bedoelt en dus zijn eigen (aardse) identiteit bezit. Ook hier staat het afknippen van de haren symbool voor het doorknippen van zo’n energetische navelstreng-verbinding met het hemelse en het volwaardig landen op aarde in het aardse bestaan en het ontwikkelen van je aardse identiteit. Bij sommige culturen houden ze hiervoor de leeftijd van ca. 3 jaar aan, wat doorgaans ook overeenkomt met de bewustwording van je eigen ik. Er wordt hierbij soms ook een link gelegd met de vruchten van bomen die je ook pas voor het eerst na 3 jaar gaat eten, als de plant sterk genoeg is om vrucht te gaan te dragen en/of de vrucht krachtig genoeg is om je te gaan voeden.

Weer andere culturen kiezen ervoor om haren helemaal niet te knippen. Je haren blijven in verbinding met het hemelse, het universum en ook met je directe omgeving. Je haren stellen je instaat om je openheid te behouden en in verbinding te blijven met alles om je heen. In sommige culturen waar ze hun haren ongemoeid laten, kiezen ze er wel voor om hun haren nog eens extra te beschermen. Haren mogen bijvoorbeeld alleen verzorgd en gekamd worden door iemand met goede intenties omdat die via je haren bij jou komen. En de haren worden zorgvuldig beschermd door ze bijvoorbeeld te wikkelen in doeken op het hoofd, overdag of juist tijdens de slaap.

Haren vervoeren energetische energie, het zijn als het ware kleine antennes die van alles oppikken en ons brein binnenleiden.

Bij haren is het zo dat ze groeien aan de bovenkant, bij je hoofd. Als je ze knipt, dan gebeurt dat aan de onderkant, normaal gesproken de gesloten kant. Door het knippen worden de uiteindes ‘open’ geknipt en daardoor juist zwak(ker) en gevoeliger voor fysieke invloeden van buitenaf. Door het knippen, maar ook door onze voeding en de manier waarop we verder onze haren verzorgen krijgen we dan bijvoorbeeld gespleten haarpunten en te droog of juist te vet haar of haar dat afbreekt. Het wordt zo een cirkeltje en je blijft bezig met het verzorgen van je haren. Hetzelfde geldt voor het wassen met zeep: dit brengt je haar uit natuurlijk evenwicht. En denk eens aan wat verf doet met je haren, zeker als haren iets te maken hebben met intuïtie en levenskracht? Of gel of haarlak…

Onze welvaart laat tevens zien dat onze gewoonten lang niet allemaal bijdragen aan gezondheid en levensvreugde.

In Egyptische tempels was het juist wel gebruikelijk om het okselhaar te scheren. Priesteressen moesten immers schoon zijn tijdens rituelen. Er was toen al een ontharingsmiddel met onder meer was en honing als bestanddelen.

Barbier is een zeer oud beroep dat bij de Egyptenaren al in hoog aanzien stond. Archeologen hebben bij opgravingen in Egypte scherpe stenen gevonden die dienst deden als scheermesjes. Barbieren werden zeer gerespecteerd in die tijd. Het oudst gevonden standbeeld van een barbier betreft een beeldje van de barbier Meryma’at. Het was zijn functie om de priesters van de Amun Tempel te scheren. Dit ritueel voerde hij om de drie dagen uit. Het complete lichaam werd geschoren, inclusief het gezicht en het hoofd. De oude Egyptenaren geloofden dat zij hun religieuze functie zo puurder konden vervullen. Het beeld van Meryma’at onderstreept het aanzien dat barbieren toen al hadden verworven.

Niet altijd is kaalheid een gevolg van een beslissing van jezelf of anderen. Het kan het gevolg zijn van een ziekte of een bijwerking van een behandeling tegen kanker. Bij vrouwen wordt verlies van haar vaak gezien als verlies van hun vrouwelijkheid, hun schoonheid. Mannen die kaal worden, worden echter nog wel degelijk als mannelijk gezien. Juist een grote hoeveelheid van het mannelijk hormoon testosteron kan vroegtijdige kaalheid tot gevolg hebben. Hippocrates koppelde kaalheid aan feriliteit.

Tegenwoordig mag je gelukkig zelf uitmaken wat je doet met je haar. Of je nu man of vrouw bent, jong of oud: je kunt aansluiten bij de mode die je aanspreekt, of bij geen enkele mode. In sommige beroepen moet je je haar knippen of bedekken om hygiënische of veiligheidsredenen en er zijn nog voorschriften in sommige godsdiensten.

Want hoe je je haar draagt is niet alleen cultuurgebonden, maar hangt ook nauw samen met je eigen identiteit.